[ Pobierz całość w formacie PDF ]

realizował swoje zobowiązania. Gdy pod koniec XVIII wieku od czy bank centralny, skutek jest ten sam: standard pieniężny pozo-
złota odszedł Bank Anglii, stan taki utrzymywał się przez dwa- staje teraz na łasce rządu, a depozyty bankowe wypłacane są po
dzieścia lat, ale przez cały ten czas wiedziano, że wypłaty w zło- prostu w papierach emitowanych przez rząd.
cie zostaną przywrócone po zakończeniu wojen z Francją.
Tymczasowe  zawieszenia stanowiły przygrywkę do całko-
witego odejścia od złota. Standard złota nie jest mimo wszystko 11. Pusty pieniądz i problem złota
kurkiem, który rząd może dowolnie odkręcać i zakręcać za po-
mocą dekretów. Albo kwit na złoto ma pokrycie, albo go nie ma; Gdy jakieś państwo odchodzi od standardu złota i przyjmuje stan-
gdy raz zawiesi się wypłaty złota, to sam standard złota staje się dard pustego pieniądza, to tworzy tym samym kolejny rodzaj  pie-
żartem. niądza . Oprócz dwóch rodzajów pieniądza towarowego  złota
Kolejnym krokiem w kierunku stopniowej rezygnacji ze i srebra  rozwijają się teraz niezależne pieniądze sterowane przez
złotego pieniądza było wprowadzenie  waluty sztabowo-złotej . poszczególne rządy za pomocą dekretów. Podobnie jak złoto i sre-
W tym systemie waluta nie podlega już wypłatom w monetach; bro wymieniane są na wolnym rynku po określonym kursie, tak
można ją tylko wymienić na duże sztaby o olbrzymiej wartości. rynek ustala kursy wymiany dla wszystkich tych rodzajów pienią-
Zawęża to grono osób, które mogą zażądać wypłaty w złocie, do dza. W świecie pustego pieniądza wartość każdej waluty będzie
garstki specjalistów zajmujących się handlem międzynarodowym. się wahała wobec innych walut, o ile będzie to dozwolone. Jak
Standard złota już nie istnieje, ale rządy mogą nadal utrzymywać, widzieliśmy, kurs wymiany między każdą parą walut zależy od
że opowiadają się za złotem.  Standardy złota w Europie w la- względnych parytetów siły nabywczej, a te z kolei zdeterminowa-
64
tach dwudziestych XX wieku były standardami tego typu . ne są przez poziom podaży i popytu na każdą z walut. Gdy waluta
W końcu, wśród kanonady ataków na obcokrajowców i  po- przestaje mieć charakter kwitu na złoto, a zaczyna być papierem
zbawionych patriotyzmu ciułaczy złota , rządy  odeszły od złota bez pokrycia, to zaufanie do jej stabilności i jakości zostaje za-
chwiane i popyt na niÄ… spada. Ponadto, gdy zostaje oderwana od
64 złota, widoczne się staje, że jej ilość znacznie przekracza ilość
Zobacz: Melchior Palyi,  The Meaning of the Gold Standard, The Journal of
Business (lipiec 1941) ss. 299-304. złota, na którą rzekomo miała wcześniej pokrycie. Siła nabywcza
98 99
takiej waluty, a co za tym idzie jej kurs, spada w stosunku do w gazecie) i praktycznie podlegał bojkotowi. Przez cały ten okres
złota, ponieważ jej podaż przekracza ilość złota, a popyt na nią w Kalifornii nie posługiwano się papierami. Mieszkańcy stanu
jest mniejszy. A jako że rząd ze swej natury wywołuje inflację, dokonywali transakcji przy użyciu złota, podczas gdy we wszyst-
65
z czasem doprowadzi do dalszego spadku jej wartości. kich pozostałych stanach używano waluty wymienialnej .
Taka deprecjacja jest dla rządu bardzo kłopotliwa i uderza Dla rządów stało się jasne, że nie mogą dalej tolerować
w obywateli, którzy chcieliby importować dobra. Obecność zło- posiadania złota przez prywatne osoby. Rząd nie byłby w stanie
ta w gospodarce stale przypomina o marnej jakości rządowych ugruntować swojej władzy nad walutą narodową, gdyby ludzie
papierów i wciąż stanowi groz
bę, że kiedyś złoto zastąpi papier mogli w razie potrzeby porzucić pusty pieniądz papierowy na
odgrywający w państwie rolę pieniądza. Nawet, jeśli rząd da na rzecz pieniądza złotego. W związku z tym rządy zabroniły oby-
pokrycie pustego pieniądza cały swój prestiż i przepisy o praw- watelom posiadania złota. Złoto, nie licząc niewielkich jego ilości,
nym środku płatniczym, to pozostające w rękach ludzi złote mo- które dopuszczono do użytku w celach przemysłowych i jubiler-
nety będą wciąż stanowiły memento i zagrożenie dla państwowej skich, zostało w całości znacjonalizowane. Domaganie się zwrotu
kontroli nad pieniądzem. skonfiskowanej ludziom własności uważane jest obecnie za prze-
66
W trakcie pierwszej depresji w Ameryce w latach 1819-1821 jaw beznadziejnego wstecznictwa .
cztery stany (Tennessee, Kentucky, Illinois i Missouri) założyły
banki stanowe emitujące puste papiery. Miały one pokrycie w za-
pewnieniach dotyczących prawnego środka płatniczego, a nie- 12. Pusty pieniądz i prawo Greshama
kiedy także w prawnym zakazie deprecjacji banknotów obowią-
zującym w tych stanach. Mimo to jednak wszystkie te zrodzone Dzięki wprowadzeniu pustego pieniądza i zakazu posiadania złota [ Pobierz całość w formacie PDF ]