[ Pobierz całość w formacie PDF ]

co dzień takie gody, na jakieśmy dziś trafili?
 Owszem, porządek to powszedni, a czasem i gorzej bywa  rozśmiał się Pawłek.  To
tylko adwent, a w wielkim poście we dwoje ostrzejszy post, w dwójnasób dłuższa modlitwa
dzienna i nocna.
 Wolałbym już naprawdę mnichem zostać!  rzekł Zaręba.
 Mnie się też zda, że stryj na tym skończy, iż dwa klasztory założy, córki w jednym, a sy-
nów w drugim zamykając  odezwał się Pawłek.  Dwaj prawi synowie, nie mogąc tu życia
znieść, poszli na inne wioski i rycersko służą.
 Do tych by i nam potrzeba  zakończył Zaręba  bo rychło z głodu poumieramy.
Wrócili do dworku, gdy już dzwoniono na modlitwę i parami znowu ciągnęły dzieci do
kaplicy. Dwaj pobratymy podzielili się i Zaręba spoczywać, a Pawłek poszedł się modlić.
Kapliczka była nie wytworna, ale schludna. U wielkiego ołtarza stał sam Ojczulo, a Wło-
dek w komży mu posługiwał. Z
piewano pieśni, odmawiano modlitwy, padano na twarz i na-
bożeństwo niemal do nocy się przeciągnęło.
Wieczorne jadło przysłano gościom do dworku, a było tak chude i biedne, jak ranne, tylko
mniej niż pierwszym razem. Zaręba do innego stołu nawykły, bo jadał i pił dużo, posmutniał.
 Jeśli ci tu życie smakuje  odezwał się ocierając usta  siedz
sobie, a ja jutro w świat; nie
wytrwam.
 Przecie wiesz, że razem być musiemy  rzekł Nałecz. Jutro pójdziemy innego kąta szu-
kać, a pogoń nas może minie.
Pokładli się spać głodni. Pawłek, który był wyszedł pode dwór raz jeszcze, aby się z
Włodkiem rozmówić, dowiedział się od czeladzi, że to była godzina biczowania. Chłostę z
dala nawet posłyszawszy, prędko do dworku powrócił.
Rano trąbka nader wesoło grająca u wrót, zbudziła ich obu. Porwali się na nogi prawie
przestraszeni, nie mogąc zrozumieć kto w tym smutnym dworze tak się śmiał odzywać we-
soło. We wrotach stał konny ze psy i kilku ludz
mi, śmiało jak do domu wtargnąwszy. Młody
był, przystojny mężczyzna. Ten na mnicha wcale nie wyglądał i twarz miał wesołą, a na tutej-
sze prawo domowe mało baczyć się zdawał.
Domyślili się łatwo, że syn być musiał starszy gospodarza, o którym wiedzieli, że w bli-
skości na wsi mieszkał. Tomko mu było na imię. Znał go Pawłek dawniej i, zarzuciwszy na
się kożuch, wybiegł przeciw niemu. Myśliwiec nierychło go sobie przypomniał i poznał, ale
gdy przemówił, zsiadł zaraz do niego, aby uścisnąć. Stary Włodek, który już był na modli-
twie, nie wychodził do syna.
76
 Ty tu?!  zawołał młody.  A skądżeś się wziął? Co cię tu przyniosło? Wpadłeś, biedaku,
na post i umartwienie, na pokutÄ™ do ojca mego!
Nałecz prędko spowiadać mu się począł ze wszystkiego i zaprowadził go do izby, w której
Zaręba odziewał się dopiero. Powitali się. Tomko, który na dworze książęcym próbował żyć,
a nie powiodło mu się, Przemysława nie bardzo lubił. Słuchał więc powieści gorąco potakując
i biorÄ…c jÄ… do serca.
 Wy tu nie macie co robić  rzekł  jedz
cie ze mną. Ja, choć ojca kocham i szanuję, z nim
bym pono nie wyżył. On teraz tak się do nieba dobija, jak dawniej żywot pełnymi ustami76
spijał. Wola jego! Wszystkim jednak tak żyć trudno. Z tej dziatwy, którą w mnisze habity
pozaszywał, zawczasu już mu dwoje starszych dziewcząt i ze trzech chłopców przez tyny77
pouciekało.
Tomko śmiał się, ale u drzwi posłyszawszy kroki, zamilkł. Stary Włodek z rękami rozpo-
startymi wchodził witać syna. Był to jego najmilszy, którego on tak kochał, że mu nawet jego
światowe usposobienie przebaczał mówiąc, że mu nawrócenie wymodli. Z
cisnÄ…Å‚ go za kolana
Tomko, a ten, drżąc, głowę mu ujął i całował.
 Cóż, już na łowy? Od rana? A mszy słuchałeś?
 Nie zdążyłem na nią  rzekł Tomko.
Włodek, milcząc, na gości ukazał, jakby chciał powiedzieć:  Uwolnijże ty mnie od nich!
 Ja Pawłka i Zarębę do siebie namawiam  zawołał, domyśliwszy się, Tomko.  Oni tu u
was umrą z głodu i tęsknicy.
Stary poruszył ramionami.
 Poganieście wy wszyscy, poganie  rzekł.  Gdybyśmy my się za was nie modlili, Pan
Bóg by tę ziemię karał srożej jeszcze.
Westchnął, ale, spojrzawszy na syna, wnet poweselał. Z
ciskał go, przyglądał mu się z wi-
doczną pociechą. Piękny był, życia pełen. Myśl pobożnego ojca mimo woli tą bujną młodo-
ścią się radowała.
 Do stołu ja ciebie i tych gości dziś nie wzywam  mruknął po namyśle.  My dziś z su-
chotami78, a ty, poganinie, z ojca i z postu, i z nas gotóweś sobie drwiny stroić. Przyślę wam
tu co przekąsić.
Gubcie dusze, ale niech ja na to nie patrzÄ™. U nas dziÅ› suchoty.
 Dobrze, ojcze kochany  odparł Tomko.  A ja za pozwoleniem twym sam pójdę do
piwnicy i na kuchnie pogospodarować.
 Idz
, ale bez pozwolenia  rzekł Włodek.
Dano do dworku dnia tego obficiej jadła i lepszego, co Tomkowi zawdzięczali. Po obie-
dzie rannym pożegnali gospodarza i wyruszyli z Nałęczyna. Młody zawiózł ich do swojego
dworu. Nowy on był na wydartych świeżo trzebieżach79 w puszczy, nie obronny, bo las do-
koła go osłaniał. Mało się tu najazdu obawiano. Dostatnio było na nowosiedlinach, wesoło i
ochoczo.
Wyszła przeciw przybywającemu młoda żona, Sulisława, nie wiedząc, że gości z sobą
prowadził. Zobaczywszy ich, skryła się zaraz, bo po domowemu odzianą była, a do obcych
musiała wystąpić inaczej. I przyjęcie ich też dostatniejsze nakazać trzeba było niż chleb po-
wszedni. Zaręba tu odżył i poweselał dopiero, gdy siedli za stół dobrze zastawny, do którego
wyszła piękna i strojna gospodyni, którą małżonek tak miłował, że jej to i przy obcych oka-
zywał.
76
Ustami  słowo dodane, bez którego zdanie pierwodruku niejasne.
77
Tyn  wał obronny opatrzony częstokołem.
78
Suchoty  tu: post o chlebie i wodzie.
79
Trzebieże  oczyszczony grunt z drzew, nowizna.
77
Zaczęła się rozmowa o dworze, o Lukierdzie, o życiu Przemysława, Zaręba z serca mówił i
gorąco, a młoda pani płakała rzewnymi łzami nad losem księżnej. Tomko się oburzał.
 Twoja sprawa  rzekł w końcu  nasza sprawa! Nałęcze i Zarębowie razem pójdą mścić
się za krzywdę pani i za waszą. O pomstę do Boga woła takie okrucieństwo.
 Tyranem jest dla żony i tyranem dla wszystkich!  zawołał Zaręba.  Dalej ziemianie u
niego nic znaczyć nie będą i pójdą w niewolę. Pamiętajmy, że nasi ojcowie ich wybierali i
podnosili na księstwa, a zrzucali, gdy chcieli. Dziś my co? Sługi tylko, którym, co każą to
robić muszą. Rodu tego Piastowego dosyć jest. Mamy w kim wybierać. Czy to nowa rzecz
będzie, gdy go wygnamy, a posadzim innego? [ Pobierz całość w formacie PDF ]