[ Pobierz całość w formacie PDF ]

się stale o śmierć. Teraz jechaliśmy drogami, którymi szła zwycięska armia, a z nią Polskie Wojsko.
Pożerani ciekawością tego, co zastaniemy w Radowiczach, dojechaliśmy wreszcie do częściowo
ocalałych zabudowań cioci Marysi Stefanowiczowej. Ona wróciła już przed kilkoma dniami i zabrała się
za sprzęt żyta, które zdążyła zasiać tragicznej jesieni pod osłoną niemieckiego garnizonu. Ciocia Bronia
i A
odeje udali się do swoich zabudowań, również ocalałych tylko częściowo, przystępując z miejsca do
sprzętu żyta. Podczas gdy dziadkowie rozlokowywali sieja, zdjęty palącą ciekawością, popędziłem co sił
przez pola do naszego obejścia. Niestety, już z dala spostrzegłem, że nie ma żadnego budynku.
Pozostało tylko trochę połamanych drzew w sadzie. Przez pole, podwórze i sad biegły głębokie transze-
je, co kilkadziesiąt metrów ziały strzelniczymi otworami bunkry. Nieco dalej stały rzędy ziemianek ze
świeżymi śladami po wojsku. W polu, na skraju lasu i w sadzie było pełno głębokich bombowych lei,
a pod starą, rozłożystą gruszą znaczyło się żółtym piaskiem kilkanaście żołnierskich mogił z wypisany-
mi na deszczułkach rosyjskimi imionami i nazwiskami. Przejęty niesamowitym przyfrontowym
krajobrazem, usiadłem na nasypie głębokiej transzei, przechodzącej przez podwórze. Nagle
pomyślałem, że może jakimś cudem ocalał A
ysek. Rozejrzałem się wokół i krzyczałem  A
ysek! A
ysek!
Ale odezwało się tylko wieczorne echo. Gdy zbierałem się do odejścia, w lesie rozległa się długa seria
z pepeszy, a za chwilę kilka następnych i pojedyncze karabinowe strzały. Bliska strzelanina napędziła
mi porządnego stracha. Wskoczyłem do transzei i przyczaiłem się w załomie. Serce zaczęło mi walić
młotem. Nagłe doszły do mnie krzyki w języku rosyjskim, a po chwili, głośno rozmawiając, na skraj
lasu wyszło kilku żołnierzy. Na trakcie zatrzymał się studebaeker. A więc to wojsko  pomyślałem 
i wydrapałem się z transzei. Obok na skraju lasu czerwonoarmiści ładowali na samochód tyczki i kable
telefoniczne z likwidowanej linii. Zauważywszy mnie starszyna krzyknął po rosyjsku:
 Co tutaj robisz?
 Tu był nasz dom, szukam psa  odpowiedziałem po rosyjsku, jak potrafiłem.
 A ty kto  Ukrainiec?
 Polak.
 A tu mówią, że wszystkich Polaków banderowcy wyrżnęli.
 Nie wszystkich, część uciekła  odpowiedziałem.
 Rodzice żyją?  zapytał żołnierz.
 Matka umarła, a ojciec w partyzantce.
 Nie martw się  pocieszył starszyna.  Bandyci odpowiedzą za zbrodnie. Wojna się skończy,
pójdziesz do szkoły i wyjdziesz na ludzi. Kim chcesz być  inżynierem, oficerem?
Nie umiałem odpowiedzieć na pytanie, bo było dla mnie zbyt abstrakcyjne jak na tamte warunki.
%7łołnierze rozpalili ognisko, przygotowali posiłek: chleb, konserwę i jakiś czaj. Zapachniało tuszonką.
Starszyna poczęstował mnie kromką chleba i odrobiną aromatycznej konserwy.
 A gdzie mieszkasz?  zapytał żołnierz.
 Za lasem, u cioci.
� Fundacja Moje Wojenne Dzieciństwo, 2004
 Moje wojenne dzieciństwo, Tom 13 37
 Bądz
cie ostrożni  ostrzegł starszyna.  Banderowcy się kręcą. Złapią i koniec  pociągnął palcem
po szyi.  Wczoraj zabili żołnierza. A ty już idz
do domu, wkrótce noc.
Ruszyłem w drogę. Zapadał mrok, na dziadkowych łąkach zaczęła się ścielić mgła, jak za dobrych,
dawnych czasów. Biegłem teraz tą samą drogą, przy której kiedyś, w przydrożnym rowie, znalazłem
ślicznego szczeniaka  A
yska. Dziadkowie bardzo się niepokoili moją długą nieobecnością i mieli mi za
złe, że tak bezmyślnie zapuściłem się w ciągle jeszcze niebezpieczny teren.
Następnych kilka dni pracowaliśmy przy sprzęcie i młocce cepami żyta, które tragicznej jesieni
zasiała ciocia Marysia. Jakoś szybko oswoiliśmy się z nową sytuacją, zrujnowanymi obejściami wokół
i grobem Jadwigi Stefanowiczowej, zamordowanej w ubiegłym roku przez banderowców. Bezustannie
pochłaniały nas myśli o najbliższej przyszłości. Co dzień naradzaliśmy się, co robić dalej, zasięgając
opinii znajomych i często goszczącego u nas pułkownika Armii Czerwonej, który powtarzał, że nas nie
wygania, ale Polski tutaj nie będzie, bo tak ustaliły trzy mocarstwa. Sąsiadka cioci, która ostrzegła ją
w ubiegłym roku przed banderowcami, radziła nam opuścić Radowicze jak najszybciej, twierdząc, że
nadal jest tutaj niebezpiecznie. W końcu sąsiad A
odej podjął za nas męską, ostateczną decyzję
o niezwłocznym wyjez
dzie za Bug.
Dnia 12 sierpnia, w upalne przedpołudnie, z nadzieją na łaskawszy los opuściliśmy Radowicze 
tym razem na zawsze. Opuściliśmy ziemię usianą mogiłami, jak cały Wołyń, jak całe Kresy Południo-
wo-Wschodnie. Jechaliśmy piaszczystą i wyboistą drogą,, rozjeżdżoną przez czołgi i samochody. Jak
okiem sięgnąć widać było zgliszcza po ładnych kiedyś koloniach i wsiach. Wszystko to tworzyło jakiś
fantasmagoryjny, niesamowity krajobraz śmierci, który zapadł w moją pamięć na całe życie. [ Pobierz całość w formacie PDF ]