[ Pobierz całość w formacie PDF ]

dla swej pieczołowitości wszystkim okazywane), powszechnym się cieszył
rozgłosem. Dowódca zażądał od nich zaparcia się religji, a gdy tego nie
uzyskał, wydał ich na śmierć ogniową.
Byli tam jeszcze inni, którym przydzielono na mieszka
nie osobne miejsce, wyznawcy, dla starości, kalectwa, albo innej ułomności
ciała zwolnieni od służby w kopalniach. Na ich czele stał biskup Gazy,
Sylwanus, typ rozwagi i prawdziwy wzór życia chrześcijańskiego. Od
pierwszego, rzec można, dnia prześladowania i przez cały czas jego trwania
odznaczał się w różnorodnych, o wyznawanie staczanych walkach, a został aż
do owej chwili zachowany, by się stać ostateczną całej owej walki
palestyńskiej pieczęcią.
Z nim razem było dość wielu Egipcjan, a wśród nich Jan, który
doskonałością swej pamięci przewyższał wszystkich nam współczesnych. Już
dawniej bowiem został pozbawiony obu oczu, a przecie podczas wyznań, w
których się odznaczył, i jemu, tak jak innym, gorącym żelazem nogę
ubezwładniono i tak samo oślepłe już oczy jego jeszcze ogniem wypalono.
Do tego stopnia zaniku wszelkiej litości i współczucia posuwali kaci
okrucieństwo i nieludzkość swego postępowania. Niewątpliwie, usposobienie
jego i życie
 34
filozoficzne budzi podziw, większe przecie zdziwienie wywołuje siła pamięci
jego. Całe księgi Pism Bożych wypisał nie na tablicach kamiennych, jak
mówi Apostoł boży,1 ani na skórach zwierzęcych, ani na kartach, które robaki
i lata rozgryzÄ…, ale zaprawdÄ™ na cielesnych serca tablicach, w duszy swej
promiennej i w niezmąconym umysłu swego oku. To też, gdy chciał, z ust
jego płynęły, jak z jakiej skarbnicy literackiej, ustępy z Zakonu, Proroków, to
znowu z KsiÄ…g historycznych, czy wreszcie Ewangelii i Pism
apostolskich. Przyznaję, że i ja niegdyś osłupiałem, gdym po raz pierwszy
ujrzał tego męża, jak stał w kościele wśród wielkiego tłumu ludu i wygłaszał
jakieś ustępy Pisma Z
więtego. Dopóki tylko głos jego słyszałem, sądziłem,
że to ktoś czyta, jak to się zazwyczaj dzieje na zgromadzeniach. Wszyscy
inni o zdrowych oczach stali dokoła niego, on zaś patrzał tylko oczyma ducha
swego i mówił z prostotą, jak prorok jaki, a lepiej aniżeli ci, którzy ciała
swego siły do usług mają. Ja zaś zgoła nie wiedziałem, jak wielbić Boga i
jak swój podziw wyrazić, i zdało mnie się, że widzę jasny i nieprzeparty, a
czynem stwierdzony dowód, iż człowiek prawdziwy to nie ten, który się w
widzialnem nam jawi ciele, ale ten, który nim jest z ducha i rozumu swego,
który pokazuje, że od okaleczonego ciała potężniejsza jest moc siły w niem
mieszkajÄ…cej.
Co dopiero wspomniani wyznawcy żyli więc w miejscu, które im
wyznaczono, i oddawali się zwykłym swym postom, modlitwom oraz
wszystkim innym ćwiczeniom. Bóg z swej strony, sam Bóg uznał ich za
godnych, by ostatecznie dostÄ…pili zbawienia, i z pomocÄ… wyciÄ…gnÄ…Å‚ do nich
Prawicę Swoją. Zacięty wróg zaś znieść już nie mógł tych, którzy się z
takim spokojem przeciwko niemu zbroili przez swe modlitwy do Boga
wznoszone, więc uznał, że ich jako przeszkodę trzeba pozabijać i z ziemi
usunąć. Bóg pozwolił mu jeszcze na wykonanie i tego zamysłu, by go nie
powstrzy-
1
2 Kor. 33.
 35
mywać od niegodziwości, która się w jego wylęgła postanowieniu, a oni za
swe walki tak liczne otrzymali wreszcie nagrody zwycięskie. Tak się stało,
że w liczbie 39, na rozkaz przeklętego Maksymina, w jednym dniu ścięci
zostali. To więc są męczeństwa, jakie się w Palestynie w całych ośmiu
dokonały latach, i takie było prześladowanie, przeciwko nam szalejące.
Rozpoczęło się od zburzenia kościołów, do wielkich wzrosło rozmiarów
skutkiem każdorazowych zarządzeń namiestników, a tedy toczyły się
różnorodne i rozmaite walki o religię, i w niepoliczoną liczbę mnożyła się
rzesza męczenników po wszystkich prowincjach, począwszy od Libji, poprzez
cały Egipt, Syrję, prowincje wschodnie, dokoła aż do okolic Illyrikum.
Wszystko bowiem, co leżało poza temi wymienionemi prowincjami, cała
Italja, Sycylja, Galja, wszystko, co siÄ™ znajduje na Zachodzie, w Hiszpanji,
Mauretanii, Afryce, niecałe pierwsze dwa lata cierpiało prześladowanie.
Strony te jak najrychlejszej pomocy bożej i pokoju godne się stały, a
Opatrzność niebieska oszczędziła mężów tamtejszych, dla ich prostoty i
wiary. O czem się nigdy nie słyszało w dawnych państwa rzymskiego
czasach, to się stało teraz po raz pierwszy, za dni naszych, nad wszelkie
spodziewanie. Otóż na dwie części rozpadło się cesarstwo dla
prześladowania przeciwko nam wszczętego. Pokojem cieszyli się bracia,
którzy mieszkali w owej co dopiero wymienionej części, ci natomiast, którzy
drugą zamieszkiwali, niepoliczone przechodzili walki. Lecz skoro boża i
niebieska łaska okazała nam znowu swą dobrotliwą i litosną opiekę, tedy
władcy czasów naszych, ci sami, którzy z dawien dawna wojny z nami
toczyli, cudownym zgoła sposobem myśl swą odmienili, wyśpiewali pieśń
odwołania,1 a łaskawymi, na rzecz naszą wydanymi edyktami oraz pełnymi [ Pobierz całość w formacie PDF ]